ابن خلدون در قرن 8 هجری قمری آن را به ترکه های چوبینی که انعطاف پذیر است معنی

   نموده.
 

 اما چندی بر این اعتقادند که لفظ عود را بر این ساز معین بدان جهت انتخاب کرده اند که بین

   آن و بربط ایرانی که در هزاران سال پیش از نظر ظاهری وجه اشتراک فراوان با این ساز

   داشته افتراقی قائل شوند.

  ایرانیان در گذشته این ساز را رود هم می نامیدند. اما در قرن اخیر گاه لفظ لوت را هم به

   عود اتلاق می کنند.
   

 از دیدگاه سازشناسی، ساز عود در طبقه سازهای زهی و در رده لوتهای دسته دار که آن به

   موازات صفحه روی ساز و نواختن آن از طریق مضراب باشد قرار می گیرد، بررسی

    سرنوشت دیرینه این ساز در گرو شناخت تاریخی لوت است.
  

   پیدایش نیاکانان آنها به روزگار شکارچی گری انسان و استفاده از کمان و زه باز می گردد

   و این پرسش که چنین سازهایی به کدام یک از تمدنهای کهن بشری ایران، مصر، هند، بین

 النهرین و چین مربوط می شود موضوعی است که باستان شناسی ابزار موسیقایی بدان خواهد

  پرداخت، اما قطعا سازهایی که برای تولید صدا با دسته های کوتاه یا بلند با اشکات متفاوت،

  کاسه ای شبیه به کد و دارندنیاکان اصلی لوت های کنونی به حساب می اید.

    آثار باستانی بین النهرین متعلق به هزاره دوم قبل از میلاد تصویر مردی ایستاده را نشان

  می دهد که به نواختن بربط مشغول است.

  بر پایه بعضی از اسناد ابن سریح ایرانی نژاد نخستین کسی است که در عربستان در قرن اول

   هجری عود فارسی یا بربط را نواخته و نوازندگی ان را آموزش داده است.

  الاغانی می گوید:

  آشنایی او با عود از آنجا شروع شد که عبدالله ابن زوبیر جمعی که ایرانیان را به مکه دعوت 

   کرده بود تا خانه کعبه را تعمیر کنند دیوارگران ایرانی عود می زدند و اهل مکه از ساز و

  موسیقی ایشان لذت می برند و آنرا تحسین می کردند، ابن سریح پس به عود زدن پرداخت و

   در این صنعت سرآمد هنرمندان زمان گشت.

   در روزگاه امویان عود نوازانی همچون یونس کاتب-نشیت و ابن محرز نواختن عود را به

    دوران طلایی هنر در ایام ابراهیم،زلزل و زریاب منتقل می کنند.

   در نیمه دوم قرن 8 میلادی و اویل روزگار عباسیان موسیقیدان برجسته درباری عود جدیدی

  ساخت که با استقبال زیادی روبه رو شد و به زودی جای عود فارسی یا بربط ایرانی را گرفت

 که عموم آن را می نواختند.

  این عود کامل را به زبان عرب عود شبوط می گویند که دسته ان ذر قسمت بالا کم. عریضتر و

  باریکتر از نزدیک کاسه بوده 
    

 
شکل ظاهری:

   شکم این ساز بسیار بزرگ و گلابی شکل، و دسته ان بسیار کوتاه است، به طوری که قسمت

 اعظم طول سیم ها در امتداد شکم قرار گرفته است. سطح رویه شکم از جنس چوب است که بر

 آن پنجره هایی مشبک ایجاد شده است.
 

 عود فاقد دستان و خرک ساز کوتاه و تا اندازه ای کشیده است.

   عود دارای ده سیم یا پنج سیم جفتی است. سیم های جفت با هم همصدا کوک می شوند، و

بدیهی است که هر یک از سیم های دهگانه یک گوشی مخصوص به خود دارد گوشی ها در دو

 طرف جعبه گوشی سرساز قرار گرفته اند.

  عود بم ترین ساز بین سازهای زهی است، نت نویسی آن با کلید سل است که صدای ان عملا

  یک اکتاو بم تر از نت نوشته شده حاصل می شود.
 

   مضراب عود از پر مرغ یا پر طاووس تهیه شده است و گاه نیز نوازنده با مضراب دیگری

   ساز را می نوازد.

صدای عود کمی خفه، نرم و غم انگیز ولی نسبتا قوی است. این ساز نقش تکنواز و همنواز

   هر دو را به خوبی می تواند ایفا کند.
 

عود چنان که گفته شده از اخلاف سازی قدیمی به نام بربط است از سوی دیگر ممکن است با

  نام عربی خود العود به اروپا راه یافته و در آنجا نام لوت گرفته باشد .


دسته ها : سازهای ایرانی
جمعه بیست و هشتم 4 1387
X